Kortez wraca z kolejnym hitem. Jest zapowiedzią trzeciego albumu artysty Dziennik Łódzki; Wiadomości; Maseczki chirurgiczne na koronawirusa: jednorazowe, FFP2, FFP3.… Osobom zdrowym maseczki nie szkodzą, z ich skórą nic złego się nie dzieje - mówi specjalistka. Jak chronić się przed problemami skórnymi? Jak dbać o skórę pod maseczką? Z dr n. med. Aleksandrą Wilkowską, adiunktem Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego rozmawia Jolanta Gromadzka-AnzelewiczCzy maseczki powodują problemy skórne? Najważniejsze rady dermatolog!często zmieniaj maseczkę maseczki chirurgicznej nie powinno się nosić dłużej niż kilka godzin, a nie kilka dni maseczkę z materiału, płócienną należy często prać w gorącej wodzie i wyprasować gorącym żelazkiem Z dr n. med. Aleksandrą Wilkowską, adiunktem Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego rozmawia Jolanta Gromadzka-AnzelewiczCzy to prawda, że noszenie maseczki może być przyczyną wielu problemów skórnych, które dotychczas nas nie dotykały? Osobom zdrowym maseczki nie szkodzą, z ich skórą nic złego się nie dzieje. Nie obserwujemy wzrostu liczby pacjentów zgłaszających się ze zmianami skórnymi, które mogłyby mieć związek z noszeniem maseczek. Teoretycznie założenie maseczki, które powoduje że tworzy się pod nią specyficzne środowisko - ciepłe i wilgotne mogłoby wpływać negatywnie na stan skóry ponieważ każdy z nas ma jakieś bakterie w jamie ustnej. Można by przypuszczać, że zaczną się one osiedlać na skórze i powodować np. tzw. zapalenie okołoustne, które najczęściej związane jest z przyjmowaniem leków sterydowych i obniżeniem bariery odpornościowej. W w praktyce jednak pacjentów z tego typu zmianami nie mamy. Czy można zakazić się dotykając klamki? Koronawirus pozostaje na powierzchni do 72 h!A czy osobom chorym maseczki szkodzą?W niektórych jednostkach chorobowych maseczki mogą szkodzić. Dla przykładu część naszych pacjentów, np. z trądzikiem zwyczajnym czy różowatym skarży się, że pod ich wpływem zmiany trądzikowe się nasiliły. Podobnie nasilić się mogą objawy zapalenia okołoustnego, jeżeli chory miał je może również zaostrzać objawy atopowego zapalenia skóry, ponieważ skóra atopowa jest pozbawiona naturalnego płaszcza lipidowego, jest sucha a więc bardziej wrażliwa, łatwiej ją podrażnić, łatwiej rozwijają się na niej bakterie czy grzyb drożdżo podobny o nazwie Malassezia furfur. Czasami widzimy takie podrążnienia, ale na pewno nie jest to nasilenie tego typu dolegliwości ma związek z tym jakiego rodzaju maseczek używamy?Nie ma żadnego znaczenia czy jest to maseczka materiałowa czy chirurgiczna, chodzi tylko o to by nie zakładać tej samej maseczki wielokrotnie, by nie była ona zabrudzona. Niestety często już z pewnej odległości widać, że ktoś ma na twarzy maseczkę używaną wielokrotnie. Maseczki chirurgicznej nie powinno się nosić dłużej niż kilka godzin, a nie kilka dni. Wiele osób nosi maseczkę chirurgiczną w kieszeni, dotyka ją rękoma i zakłada np. przed wejściem do sklepu a następnie powtórnie do niej chowa. Taka maseczka przed niczym nie chroni. Natomiast maseczkę z materiału, płócienną należy często prać w gorącej wodzie i wyprasować gorącym żelazkiem. Natomiast maseczki z filtrami bardziej skutecznie chronią przed koronawirusem. A jak pielęgnować skórę przykrywaną maseczką?Tak jak zwykle. Wybór środka do codziennej pielęgnacji zależy od rodzaju skóry jaką mamy; czy jest to skóra sucha czy łojotokowa, trądzikowa itd. Na rynku jest mnóstwo preparatów do pielęgnacji i każdy może dobrać właściwy dla siebie. A maseczki trzeba nosić, bo tylko one nas mogą uratować przed zakażeniem miejsca, gdzie szansa na zakażenie jest największa! Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera Przeznaczenie . Maseczka chirurgiczna: Maseczki są testowane w kierunku wydechu (od wewnątrz na zewnątrz).Zaprojektowane z myślą o ochronie w jedną stronę (na zewnątrz), w celu wychwycenia płynów ustrojowych u osoby, która nosi maseczkę, w wyniku czego, są zalecane do ochrony innych osób z otoczenia. Bądź zawsze na bieżąco z Serwisem Zdrowie! Zapisz się na nasze powiadomienia, a nie ominie Cię nic, co ważne i intrygujące w tematyce zdrowia. Justyna Wojteczek redaktor naczelna Zapisz się na newsletter Pobierz powiadomienia , 16:30 Aktualizacja: 22:11 Najbardziej znanym, codziennie pokazywanym przez media symbolem „zarazy”, wywołanej przez nowego koronawirusa, są maseczki ochronne na twarzach ludzi chcących uniknąć zakażenia. Czy ich noszenie w tym celu w ogóle ma sens? Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki Uwaga! Poniższy artykuł został opracowany na początku pandemii COVID-19. W związku z tym niektóre informacje i zalecenia w nim zawarte są już dziś częściowo nieaktualne. Aby dowiedzieć się jakie są aktualne wytyczne dotyczące stosowania maseczek (według stanu wiedzy i przepisów prawa z sierpnia 2020 r.) przeczytaj tekst pt. Maseczki ochronne na twarz – fakty, które trzeba znać. „Jeśli jesteś zakażony, to poprzez użycie maseczki chirurgicznej możesz zmniejszyć ryzyko zainfekowania innych osób. Jednak nie ma dowodów na to, że noszenie takich maseczek przez osoby zdrowe skutecznie chroni je przed zakażeniem się koronawirusem” – twierdzą eksperci Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Prevention and Control - ECDC). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) precyzyjnie wskazuje, kto i w jakich okolicznościach powinien nosić maseczki ochronne na twarz, w związku z zagrożeniem epidemiologicznym wywołanym przez nowego koronawirusa: noś maseczkę, gdy masz objawy infekcji dróg oddechowych (jeśli kaszlesz, kichasz, gorączkujesz, masz duszności), jeśli jesteś zdrowy, to powinieneś nosić maseczkę tylko wtedy, gdy opiekujesz się osobą zainfekowaną nowym koronawirusem (lub osobą, u której podejrzewa się takie zakażenie). Jednocześnie eksperci podpowiadają, jak należy korzystać z maseczek ochronnych, gdyż nieumiejętne lub nieostrożne ich stosowanie może przynieść więcej szkody niż pożytku! (Zanieczyszczone maseczki stanowią bowiem potencjalne źródło zakażenia!) Jak prawidłowo używać maseczek ochronnych na twarz Oto najważniejsze zalecenia WHO w tej kwestii: maseczki skutecznie chronią tylko wtedy, gdy są właściwie używane, co oznacza towarzyszące ich noszeniu częste i dokładne mycie rąk - z użyciem mydła lub środków dezynfekujących na bazie alkoholu (ręce należy umyć przed założeniem maseczki), zakładając maseczkę dokładnie zakryj nią usta i nos, tak aby nie było szpar pomiędzy maseczką a powierzchnią twarzy, unikaj dotykania maseczki, którą nosisz na twarzy, a jeśli to ci się zdarzy - umyj ręce, zmień maseczkę na nową wtedy, kiedy stwierdzisz, że jest już mocno zawilgocona, po zdjęciu maseczki jednorazowego użytku nie zakładaj jej ponownie, lecz od razu wyrzuć do zamkniętego pojemnika na śmieci i umyj ręce, zdejmując maseczkę rób to tak, aby dotykać jej tylko „od tyłu” (czyli za gumki / sznureczki mocujące), unikając dotykania jej przedniej części - po czym koniecznie umyj ręce. Na stronie internetowej WHO można znaleźć film instruktażowy, który pokazuje jak poprawnie używać maseczek chirurgicznych. Ponadto, specjaliści podpowiadają, że przy zakupie maseczek medycznych, jak też i innych profesjonalnych produktów służących do ochrony układu oddechowego, powinniśmy zwrócić uwagę na to czy posiadają znak CE, który potwierdza, że zostały one prawidłowo zaprojektowane i skonstruowane, a także wykonane z właściwych materiałów – zgodnie z normami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Stanowisko polskiego Ministerstwa Zdrowia w kwestii używania maseczek w początkowej fazie rozwoju epidemii było zbieżne z zaleceniami WHO i ECDC. Jednak począwszy od 16 kwietnia wprowadzony został w Polsce obowiązek zasłaniania ust i nosa w miejscach publicznych oraz środkach transportu zbiorowego – przy pomocy maseczek ochronnych (jednorazowych lub wielorazowych) albo odzieży (np. szalika, apaszki czy chusty). W tym kontekście warto dodać, że zarówno materiałowe maseczki wielorazowego użytku, jak też i odzież używana do zakrywania ust i nosa wymagają regularnej sterylizacji - np. poprzez pranie w pralce w temperaturze co najmniej 60 stopni Celsjusza. Obowiązujący do odwołania nakaz zasłaniania ust i nosa w przestrzeni publicznej ma pomóc w ograniczeniu "transmisji" koronawirusa z ludzi zakażonych (w tym bezobjawowo) na osoby zdrowe, co ma spowolnić dalsze rozprzestrzenianie się epidemii. Amerykańskie zalecenia w sprawie zasłaniania twarzy Na początku kwietnia rządowa agencja CDC (Centers for Disease Control and Prevention) zarekomendowała Amerykanom noszenie prostych, tekstylnych maseczek na twarz (cloth face coverings) w publicznych miejscach o zwiększonym ryzyku zakażenia nowym koronawirusem, takich jak np. sklepy czy apteki. Co ciekawe, CDC zachęca obywateli USA do samodzielnego wykonywania takich maseczek z różnych powszechnie dostępnych w gospodarstwach domowych materiałów. Aby ułatwić Amerykanom to zadanie agencja opublikowała na swojej stronie internetowej szczegółowe instrukcje z konkretnymi przykładami i ilustracjami. Znalazły się tam również praktyczne porady dotyczące bezpiecznego stosowania takich maseczek. Jednocześnie CDC w swojej rekomendacji zastrzegła, że maseczki chirurgiczne oraz specjalistyczne maski ochronne typu N-95 powinny być noszone w USA tylko przez personel medyczny. Jedno jest pewne. Samo noszenie maseczek to zdecydowanie za mało, aby powstrzymać epidemię i uchronić się od infekcji. Dlatego warto przypomnieć jakie są podstawowe sposoby ochrony przed zakażeniem koronawirusami i innymi patogenami: dbaj przede wszystkim o higienę rąk, gdyż jest to klucz do zapobiegania infekcjom, także tym wywoływanym przez koronawirusy; jak najczęściej myj ręce wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund - zwłaszcza przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety, po przyjściu do domu czy pracy, a także po kontakcie ze zwierzętami, jeśli mydło i woda nie są dostępne, dezynfekuj ręce korzystając z preparatów odkażających, które zawierają co najmniej 60 proc. alkoholu, ponieważ wirusy najczęściej przedostają się do ludzkiego ciała przez oczy, nos i usta unikaj ich dotykania niemytymi rękami, unikaj kontaktu z chorymi ludźmi, szczególnie tymi, którzy kaszlą (zachowaj co najmniej 1-1,5 metra dystansu) unikaj dużych skupisk ludzi, zwłaszcza zatłoczonych pomieszczeń zamkniętych, a także spotkań towarzyskich i podróży do miejsc o wysokim ryzyku zakażenia (ogranicz wychodzenie z domu do niezbędnego minimum, zwłaszcza jeśli jesteś osobą starszą lub masz obniżoną odporność, np. z powodu chorób przewlekłych), regularnie myj wodą z mydłem lub dezynfekuj specjalnymi preparatami powierzchnie, których najczęściej dotykasz, np. biurka, lady, stoły, klamki, włączniki światła i poręcze (gdyż łatwo gromadzą się na nich chorobotwórcze drobnoustroje); przecieraj też swój telefon (np. wilgotnymi chusteczkami ze środkiem dezynfekującym); nie kładź telefonu na stole kuchennym i nie korzystaj z niego podczas spożywania posiłków. Uwaga! Higiena to pierwsza linia obrony przed koronawirusami. Ale mamy też drugą - własny układ odpornościowy! Jeśli chcesz dowiedzieć się co zwiększa odporność organizmu na zakażenia, a także co ją osłabia - kliknij TUTAJ. Jak sobie radzić w czasie epidemii W poszukiwaniu wiarygodnych i aktualnych informacji na temat nowego koronawirusa (zwanego początkowo 2019-nCoV, a obecnie SARS-CoV-2), praktycznych zaleceń dotyczących sposobów ochrony przed zakażeniem, a także zasad postępowania w przypadku zachorowania, warto korzystać przede wszystkim ze stron internetowych: Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia oraz strony Zobacz też materiał WIDEO na temat ochrony przed koronawirusem, opublikowany przez Kanclelarię Prezesa Rady Ministrów. Gdzie szukać pomocy w razie podejrzenia infekcji wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2 Jeśli miałeś kontakt z osobą zakażoną lub zauważyłeś u siebie niepokojące objawy ( gorączka, kaszel, duszności) i podejrzewasz zakażenie nowym koronawirusem, to niezwłocznie powiadom o tym telefonicznie najbliższą stację sanitarno-epidemiologiczną albo zgłoś się (najlepiej własnym transportem) do najbliższego szpitalnego oddziału zakaźnego lub obserwacyjno-zakaźnego, gdzie określony zostanie dalszy tryb postępowania medycznego. Listę wszystkich stacji sanitarno-epidemiologicznych (wojewódzkich i powiatowych) można znaleźć na stronie GIS. Listę szpitalnych oddziałów chorób zakaźnych działających na terenie całego kraju znaleźć można na stronie Ministerstwa Zdrowia. Praktyczne informacje na temat postępowania w sytuacji podejrzenia zakażenia nowym koronawirusem można uzyskać na stronie lub pod numerem infolinii NFZ 800 190 590. W związku z ekspansją nowego koronawirusa Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) najpierw pod koniec stycznia ogłosiła stan zagrożenia zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym (Public Health Emergency of International Concern), a 11 marca ogłosiła stan pandemii. Szczegółowe informacje i wyjaśnienia na ten temat znaleźć można na stronie internetowej WHO. Tymczasem w Polsce, w związku z rozprzestrzenianiem się nowego koronawirusa, ogłoszony został w marcu najpierw stan zagrożenia epidemicznego, a nieco później stan epidemii. W związku z tym wiele szpitali w całej Polsce przekształconych zostało w szpitale zakaźne. W momencie ostatniej aktualizacji tego tekstu (16 kwietnia 2020 r.) łączna liczba osób na świecie, u których dotąd stwierdzono zachorowanie na przypominającą zapalenie płuc chorobę o nazwie COVID-19 przekraczała już 2 mln, a liczba zgonów z tego powodu sięgała 138 tys. Jednak warto też wiedzieć, że ponad 516 tys. osób na całym świecie już z COVID-19 wyzdrowiało! Aktualizowane na bieżąco statystyki na ten temat można znaleźć na specjalnej stronie prowadzonej przez Johns Hopkins University. Jeśli szukasz praktycznych informacji na temat zasad odbywania kwarantanny, a także izolacji chorych - kliknij tutaj. Wiktor Szczepaniak, Źródła: Zalecenia GIS dotyczące podstawowych środków ochronnych przeciwko nowemu koronawirusowi Zbiór praktycznych informacji i zaleceń dotyczących ochrony przed nowym koronawirusem na stronie Ministerstwa Zdrowia Odpowiedzi NFZ na najczęściej zadawane pytania w sprawie nowego koronawirusa Informacje na temat nowego koronawirusa i sposobów postępowania w związku z epidemią opublikowane przez Johns Hopkins University. Copyright Wszelkie materiały PAP (w szczególności depesze, zdjęcia, grafiki, pliki video) zamieszczone w portalu "Serwis Zdrowie" chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Zasady korzystania z treści publikowanych w Serwisie Zdrowie: 1. Z zastrzeżeniem postanowień pkt. 3 poniżej, korzystanie z materiałów udostępnianych w Serwisie jest bezpłatne – zarówno w zakresie dostępu, jak również kopiowania i dalszego wykorzystywania – przy czym Właściciel i Wydawca mogą udostępniać w Serwisie również odpłatne usługi, które zostaną odpowiednio oznaczone, a dostęp do nich będzie odbywał się na zasadach ustalonych w odrębnych regulaminach. 2. Zamieszczone w Serwisie treści (teksty, zdjęcia, filmy, grafiki) można wykorzystywać bezpłatnie na dowolnym polu eksploatacji (z zastrzeżeniem opisanym w punkcie 3 poniżej) pod następującymi warunkami: a) Wymagana jest rejestracja w serwisie; b) Wymagane jest każdorazowe powołanie się na źródło w postaci podpisu: „źródło: c) Wszystkie teksty można wykorzystywać zarówno w całości, jak i w części, także dokonując ich modyfikacji lub łącząc z innymi treściami, jednakże wyłącznie pod warunkiem zachowania zasadniczej treści merytorycznej oryginalnego tekstu; d) Zdjęcia i grafiki ilustracyjne oznaczone logiem i/lub marką Wydawcy („PAP” lub można wykorzystywać wyłącznie w oryginale – tj. bez prawa do ich jakiejkolwiek modyfikacji – oraz pod warunkiem opublikowania ich razem z tekstem, przy którym zostały umieszczone na Serwisie Zdrowie i pod jednoczesnym warunkiem wykorzystania minimum 50% objętości (liczby znaków) danego tekstu; e) Infografiki oznaczone logiem i/lub marką Wydawcy („PAP” lub można wykorzystywać wyłącznie w oryginale, bez prawa do ich modyfikacji; f) Filmy oznaczone logiem i/lub marką Wydawcy („PAP” lub można embedować wykorzystując kod podany na portalu Serwis Zdrowie, albo bezpłatnie pobierać z platformy wideo PAP ( znajdującej się pod adresem (wymagana rejestracja) – bez prawa do ich modyfikacji; 2a. Niektóre zdjęcia, filmy lub grafiki (jeżeli są oznaczone inaczej niż logiem „PAP” lub adresem publikowane w serwisie mogą być własnością innych podmiotów niż Właściciel, wówczas do ich wykorzystania jest niezbędna zgoda Wydawcy, uzyskiwana pod adresem zdrowie@ 3. Zamieszczone w Serwisie treści można wykorzystywać wyłącznie w zakresie użytku informacyjnego. Korzystanie z nich w innych celach, w szczególności marketingowych, reklamowych czy promocyjnych wymaga osobnej, pisemnej zgody Właściciela. Id materiału: 1542 TAGI: Najnowsze Psyche Recepty na społeczność - co to jest i czy faktycznie działa? W krajach anglosaskich na popularności zyskują różne rodzaje aktywności społecznych przepisywane grupom pacjentów przez profesjonalistę medycznego – najczęściej lekarza pierwszego kontaktu czy współpracującej z nim pielęgniarki. Mają poprawiać kondycję psychiki i ciała, a przy tym mogą uczyć i pomagać w zawiązywaniu nowych znajomości. Co na to nauka? Być zdrowym Zapalenie zatok przynosowych – co je wywołuje? (inf. prasowa) Katar, trudności w oddychaniu, ból głowy nasilający się przy schylaniu – to mogą być objawy zapalenia zatok. Tych dolegliwości nie wolno lekceważyć. Ostre zapalenie zatok poddaje się leczeniu zachowawczemu, ale jeśli nie zostaną zniwelowane przyczyny stanu zapalnego, problemy z zatokami mogą przybrać charakter nawracający lub chroniczny. Sprawdź, co wywołuje zapalenie zatok przynosowych i jak radzić sobie z tą dolegliwością. Być zdrowym Bardzo ważne zmiany dla diabetyków już wkrótce! (inf. prasowa) Dorośli pacjenci chorujący na cukrzycę, w trakcie intensywnej insulinoterapii, w tym kobiety w ciąży oraz osoby niewidome z cukrzycą leczone insuliną, będą mieli większy dostęp do systemów monitorowania glikemii! 8 lipca pojawił się projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Środowisko Inteligencja i życiowy sukces to sprawka genów czy środowiska? Geny czy środowisko? Co w większym stopniu wpływa na to, jakimi ludźmi się stajemy? Oto pytanie, którego może nie zadał Shakespeare, ale zadają je naukowcy, lekarze, psycholodzy i wielu zwykłych ludzi. W końcu od odpowiedzi na to pytanie zależy w dużej mierze jakość życia, ścieżka kariery, związki z ludźmi, a w szerszym ujęciu – funkcjonowanie całych społeczeństw. Dieta Owocny dzień zacznij od śniadania Dlaczego śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia? Dzięki niemu zyskujemy większą zdolność kontrolowania głodu i sytości, łatwiej się uczymy i koncentrujemy na zadaniach. Owocny dzień warto zacząć owocowym śniadaniem. A trwa przecież sezon na polskie superowoce – borówki, maliny, jeżyny, truskawki, porzeczki, niebawem zbiory rokitnika, aronii i minikiwi. ZAPISZ SIĘ DO NEWSLETTERA Co tydzień dostaniesz: najciekawsze artykuły, wywiady i filmy z Serwisu Zdrowie, a także zapowiedzi - materiałów na następny tydzień, konferencji i wydarzeń. Postaw na wiedzę!
W Polsce do zakrywania ust i nosa już nie są zalecane ani przyłbice, ani tym bardziej chustki czy szaliki, a nawet bawełniane maseczki. W związku z coraz większą liczbą mutacji
Noszenie maseczki w pomieszczeniach zamkniętych to związany z epidemią koronawirusa nakaz, który wciąż obowiązuje. Choć nie wszyscy się do niego stosują, to gdy wzbiera właśnie czwarta fala epidemii, warto sobie przypomnieć, jak bezpiecznie obchodzić się z maseczką, by jak najlepiej chroniła przed zakażeniem. 1. Niemycie rąk przed nałożeniem maseczki 2. Niepranie nowych maseczek wielorazowych 3. Nieprawidłowe przechowywanie 4. Noszenie brudnej maseczki 5. Ponowne używanie jednorazowych masek 6. Zdejmowanie maseczki z twarzy na czas rozmowy 7. Noszenie maseczki pod nosem 8. Noszenie maseczki nad brodą Nikt za nimi nie przepada, ale maseczki to jeden z elementów triady DDM (dystans, dezynfekcja, maseczki), która na co dzień ma ograniczyć rozprzestrzenianie się koronawirusa i chronić przed zakażeniem. O ile dystans i dezynfekcja budzą mniejsze wątpliwości, to z używaniem maseczek nie zawsze dobrze sobie radzimy. Jakich błędów podczas noszenia maseczki nie popełniać?1. Niemycie rąk przed nałożeniem maseczkiAby ochronić się przed zarazkami i sprawić, by maseczka spełniła swoje zadanie, przed nałożeniem jej należałoby umyć lub zdezynfekować ręce. Także wtedy, gdy trzeba ją dopasować do twarzy. Nakładając maseczkę należy trzymać ją za pętle lub wiązania. Tak samo należy ją zdejmować, a następnie… ponownie umyć Niepranie nowych maseczek wielorazowychNawet jeśli maseczka jest nowa, nie wiesz, ile osób przed tobą jej dotykało, zwłaszcza jeśli była szyta ręcznie. Dlatego nawet przed pierwszym użyciem lepiej uprać ją w gorącej wodzie z detergentem lub mydłem, wypłukać i wysuszyć. 3. Nieprawidłowe przechowywanieWiększość z nas po zdjęciu maseczki rzuca ją gdziekolwiek – to błąd. W czasie, gdy nie masz jej na twarzy, należy przechowywać ją w czystym miejscu. Jeśli nie jest mokra lub zabrudzona, najlepiej włożyć ją do suchej papierowej lub siatkowej torby, aby nie spleśniała (co może się zdarzyć w foliowej torebce). Na czas posiłku maseczkę można schować do czystej kieszeni lub torebki, natomiast nie należy jej kłaść na stole. Po posiłku warto umyć ręce, a następnie założyć maskę tą samą stroną na Noszenie brudnej maseczkiNa maseczkach osadzają się drobnoustroje, więc jeśli są one noszone przez długi czas, mogą przyczyniać się do infekcji. Maseczki wielorazowe należy prać w gorącej wodzie – w pralce lub ręcznie co najmniej przez 20 sekund. Przed praniem brudną lub wilgotną maskę przechowuj w plastikowej torbie do czasu, aż będzie można ją Ponowne używanie jednorazowych masekWarto pamiętać, że maski jednorazowe są „jednorazowe”. Tak samo jak te wielokrotnego użytku powinny być dobrze dopasowane do twarzy – muszą zakrywać nos i usta, bez dużych przerw z boku. Kolorowa strona maseczki powinna być skierowana na zewnątrz. Po użyciu maski jednorazowej należy ją bezpiecznie wyrzucić do kosza na Zdejmowanie maseczki z twarzy na czas rozmowyRozmowa z maską na twarzy to dziwne doświadczenie, dlatego naturalnym odruchem może być dotykanie jej lub szarpanie, by upewnić się, że dobrze nas słychać. Warto pamiętać, że o ile nosisz maskę na tyle luźno, że możesz swobodnie oddychać, poruszać ustami i mówić, to także osoby, z którymi rozmawiasz, mogą cię dobrze Noszenie maseczki pod nosemMaseczki nosimy po to, by śluz i ślina nie wydostawały się z nosa i ust i nie przenosiły na inne osoby. Maska chroni również osobę, która ją nosi, przed zarażeniem przez inne osoby. To prawda, że podczas noszenia maseczki okulary często parują. Osoby noszące okulary powinny wybierać maseczki, które mają drucik w swojej górnej Noszenie maseczki nad brodąTylko prawidłowe noszenie maseczki chroni przed zakażeniem. Maska powinna ściśle przylegać do całej dolnej połowy twarzy i podbródka. Gdy podbródek pozostaje odkryty, wirusy mogą przedostać się pod maskę i dotrzeć do ust i nosa. Mogą również wydostawać się z ust i przenosić się na innych. Łatwiej wtedy też o to, że maska wsunie się na oczy i utrudni widzenie.

WHO nie zmienia swoich zaleceń. Maski bez filtrów FFP2 i FFP3 nie chronią nas przed zarażeniem. W ostatnich dniach zauważyliśmy, że wielu z was odświeża nasz tekst o skuteczności masek antysmogowych. Wzrost popularności tego tematu nie dziwi – pewnie niektórzy z czytelników zastanawiają się, czy chronią one przed koronawirusem.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki Najbardziej znanym, prawie codziennie pokazywanym przez media symbolem "zarazy", wywołanej przez nowego koronawirusa z Wuhan, są maseczki ochronne na twarzach ludzi chcących uniknąć zakażenia. Czy ich noszenie w tym celu ogóle ma sens? Lubię to!Odpowiedź na to pytanie może niejednego zaskoczyć. "Maseczki ochronne na twarz pomagają zapobiegać przenoszeniu się koronawirusa z osób nim zakażonych na zdrowe osoby z ich bezpośredniego otoczenia. Nie są już jednak one tak skuteczne w chronieniu osób zdrowych przed zakażeniem" – twierdzą eksperci Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Prevention and Control- ECDC). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jeszcze dokładniej wskazuje, kto i w jakich okolicznościach powinien nosić maseczki ochronne w związku z nowym koronawirusem: noś taką maseczkę, jeśli kichasz lub kaszlesz,jeśli jesteś zdrowy, powinieneś nosić maseczkę tylko wtedy, gdy opiekujesz się osobą zainfekowaną nowym koronawirusem (lub osobą, u której podejrzewa się takie zakażenie). Eksperci WHO podpowiadają jednocześnie, jak należy stosować maseczki ochronne, gdyż nieumiejętne ich stosowanie może przynieść więcej szkody niż pożytku:maseczki chronią cię tylko wtedy, gdy są właściwie używane, co oznacza towarzyszące ich noszeniu częste mycie rąk - z użyciem mydła lub środków dezynfekujących na bazie alkoholu (ręce należy też umyć przed założeniem maseczki), dokładnie zakryj usta i nos, tak aby nie było żadnych szpar pomiędzy maseczką a twarzą, unikaj dotykania maseczki, którą nosisz na twarzy, a jeśli to ci się zdarzy, umyj ręce, zmień maseczkę na nową wtedy kiedy poczujesz, że jest wilgotna, po zdjęciu maseczki jednorazowego użytku nie zakładaj jej ponownie, lecz od razu wyrzuć do zamkniętego pojemnika na śmieci, zdejmując maseczkę rób to dotykając ją "od tyłu", czyli tak, aby nie dotykać jej zewnętrznej części, po czym koniecznie umyj Na stronie internetowej WHO można zobaczyć film instruktażowy, który pokazuje jak poprawnie używać maseczek. Skoro maseczki ochronne na twarz (tzw. chirurgiczne, dentystyczne czy medyczne) nie są przez ekspertów zalecane do masowego, codziennego stosowania w ramach profilaktyki zakażeń koronawirusami, to na koniec warto przypomnieć co rzeczywiście każdy z nas może robić, aby w jak największym stopniu zmniejszyć ryzyko zakażenia tymi, ale też i wieloma innymi groźnymi patogenami. Oto co zalecają w tej kwestii eksperci ECDC: mycie rąk / ich dezynfekcja to klucz do zapobiegania infekcjom, także tym wywoływanym przez koronarowirusy; zatem jak najczęściej myj ręce wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund, zwłaszcza przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety, po przyjściu do domu/pracy lub po kontakcie ze zwierzętami, jeśli mydło i woda nie są dostępne, dezynfekuj ręce korzystając z preparatów odkażających, które zawierają co najmniej 60 proc. alkoholu, ponieważ wirusy najczęściej przedostają się do ludzkiego ciała przez oczy, nos i usta unikaj ich dotykania niemytymi rękami, unikaj kontaktu z chorymi ludźmi, szczególnie tymi, którzy kaszlą, unikaj odwiedzania zatłoczonych miejsc, w tym bazarów i targów, gdzie handluje się żywymi lub martwymi zwierzętami. Choć na 13 lutego 2020 r. nie stwierdzono (jeszcze?) w Polsce żadnego przypadku zakażenia nowym koronawirusem (którego nowa, oficjalna nazwa brzmi COVID-19), to jednak eksperci są zgodni, że jego pojawienie się w naszym kraju jest tylko kwestią czasu. Przypomnijmy, że do tej pory zachorowania na przypominającą zapalenie płuc chorobę wywoływaną przez ten patogen stwierdzono już w blisko 30 krajach świata (w sumie zanotowano prawie 60 tys. zachorowań i ponad 1,3 tys. zgonów, głównie w Chinach). ŹródłaKompendium wiedzy o nowym koronawirusie opublikowane na stronie ECDC,Informacje o epidemii dostępne na oficjalnej stronie SzczepaniakDziennikarz, absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Od wielu lat pracuje w ogólnopolskich mediach, specjalizując się najpierw w dziennikarstwie ekonomicznym (Puls Biznesu), a obecnie naukowym i medycznym. Posiada kilkuletnie doświadczenie w działalności public relations (Instytut Żywności i Żywienia). Interesuje się różnymi aspektami i uwarunkowaniami zdrowia, w tym zwłaszcza profilaktyką zdrowotną, psychologią zdrowia i medycyną spersonalizowaną, a także wpływem mediów na zdrowie publiczne.
- Maseczka może mieć dwojakie oddziaływanie na skórę. Z jednej strony dobroczynne, ponieważ w pewnym stopniu chroni skórę przed oddziaływaniem UV, które jest dla niej destrukcyjne i czynnikami środowiskowymi typu wiatr, czy zanieczyszczenia powietrza itp. Ale z drugiej strony może też podrażniać skórę. Po pierwsze mechanicznie.
Badania opublikowane na początku kwietnia 2020 r. budzą poważne wątpliwości co do skuteczności masek zarówno chirurgicznych, jak i bawełnianych w zapobieganiu rozprzestrzeniania się cząstek zakaźnych SARS-CoV-2. Na początku miesiąca, CDC wydało nowe rekomendacje dotyczące używania masek na twarz przez społeczeństwo. [1] Wytyczne zachęcały ludzi do noszenia własnoręcznie zrobionych masek podczas przebywania poza domem, jednocześnie nakłaniając do pozostawienia specjalistycznych masek chirurgicznych pracownikom służby zdrowia, którzy borykają się z ich niedoborem. Jednocześnie WHO, które także zaktualizowało wytyczne dotyczące stosowania masek ochronnych, ostrzega, że “powszechne stosowanie masek przez zdrowe osoby nie jest poparte żadnymi aktualnymi dowodami naukowymi i niesie ze sobą ryzyko”.[2] Co wobec tego wskazują najbardziej aktualne dowody naukowe? Większa ilość wirusów na zewnętrznej powierzchni maski Według badań opublikowanych niedawno w Nature maski chirurgiczne mogą w pewien sposób przyczyniać się do zapobiegania rozprzestrzenianiu się cząstek zakaźnych przez osobę z wirusową infekcją dróg oddechowych. Jednak, chociaż badanie skupiało się na koronawirusach, nie wzięto pod uwagę SARS-CoV-2, ze względu na to, że pierwsze badania miały miejsce jeszcze przed początkiem obecnej pandemii. Nowe badania, opublikowane w Annals of Internal Medicine[3], sugerują, że ani maski chirurgiczne, ani bawełniane nie są efektywne w zapobieganiu rozprzestrzeniania SARS-CoV-2. Eksperyment przeprowadzony przez badaczy z Korei Południowej obejmował grupę czterech uczestników otrzymujących opiekę medyczną ze względu na COVID-19. Aby się dowiedzieć czy – i które – maski zapobiegają rozprzestrzenianiu się cząstek zakaźnych, badacze poprosili uczestników, aby zakaszleli nad szalkami Petriego – zarówno bez założonych masek, jak i w jednorazowych maseczkach chirurgicznych i tych bawełnianych, wielokrotnego użytku. W każdym z trzech przypadków uczestnicy musieli zakaszleć pięć razy, za każdym razem na inną szalkę Petriego. Na koniec badacze pobrali próbki zarówno z zewnętrznej, jak i wewnętrznej powierzchni masek bawełnianych i chirurgicznych. Spodziewano się znalezienia materiału zawierającego SARS-CoV-2 na wewnętrznej powierzchni masek. Pytaniem było, czy jakakolwiek cząsteczka wirusa byłaby w stanie przejść przez maskę na jej zewnętrzną stronę. Po przeanalizowaniu wymazów badacze znaleźli cząstki SARS-CoV-2 na zewnętrznej stronie obu masek. „Żadne z masek nie filtrowały w sposób skuteczny SARS-CoV-2 podczas kaszlenia przez zarażonych pacjentów” – oznajmiają badacze. „Poprzednie dowody sugerujące, że maski mogą efektywnie filtrować wirusa grypy, informowały o zaleceniach, aby pacjenci z potwierdzonym lub podejrzewanym zakażeniem COVID-19 nosili maseczki, aby zapobiec transmisji.” Grupa badanych zwraca uwagę na to, że nie jest do końca jasne, jak duże są cząstki zawierające SARS-CoV-2 przenoszone drogą kropelkową. Szacunki dotyczące podobnego koronawirusa mogą sugerować, że jest to mało prawdopodobne, aby maseczki były efektywne. „Warto zauważyć, że zanieczyszczenia znalezione na zewnętrznej części maseczek są większe niż te na wewnętrznej części. Chociaż możliwe jest przejście cząsteczek wirusa z powodu fizycznego nacisku podczas wymazu, pobraliśmy najpierw próbkę z zewnętrznej powierzchni. Jest to więc bardzo mało prawdopodobne, aby wykrycie wirusa na zewnętrznej powierzchni maski było spowodowane błędem eksperymentalnym” – podkreślają badacze. Na podstawie odkryć, uczeni dochodzą do wniosku, że maseczki chirurgiczne, a także maseczki bawełniane wielokrotnego użytku są „nieefektywne w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się SARS-CoV-2”.[4] Pozostałe tematy dotyczące koronawirusa i COVID-19 omówiliśmy w innych opracowaniach: (Patrz: “Fakty na temat koronawirusa i COVID-19”.) (Patrz: “Okres inkubacji koronawirusa SARS-CoV-2”.) (Patrz: “Drogi zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2”.) (Patrz: “Objawy COVID-19”.) (Patrz: “Powikłania COVID-19”.) (Patrz: “Śmiertelność COVID-19”.) (Patrz: “Koronawirus a ciąża”.) (Patrz: “Koronawirus a karmienie piersią”.) (Patrz: “Koronawirus a dzieci”.) (Patrz: “Zalecenia w przypadku podejrzenia COVID-19”.) (Patrz: “Maseczki (maski) a COVID-19”.) (Patrz: “COVID-19: Podręcznik i wytyczne FIP”.) (Patrz: “COVID-19: Wytyczne NIA dla aptek”.) (Patrz: “Profilaktyka zakażeń wirusem SARS-CoV-2”.) (Patrz: “Płyn do dezynfekcji rąk do wykonania w aptece”.) (Patrz: “Interaktywna mapa zakażeń koronawirusem”.) Piśmiennictwo:CDC: Use of Cloth Face Coverings to Help Slow the Spread of COVID-19 pełny tekst⬏WHO: Advice on the use of masks in the context of COVID-19 pełny tekst⬏Seongman B. et al. Effectiveness of Surgical and Cotton Masks in Blocking SARS-CoV-2: A Controlled Comparison in 4 Patients. Ann Intern Med. 2020. pełny tekst⬏NewsMedicalToday: New study questions the effectiveness of masks against SARS-CoV-2 pełny tekst⬏
Medyczne maseczki chirurgiczne na gumce, z wysokim poziomem filtracji na poziomie BFE > 98%. Produkt wysokiej jakości, dedykowany dla personelu medycznego w ochronie przed zakażeniami, w tym COVID-19. Komplet 50 sztuk pakowanych indywidualnie w pudełku.
W związku z rosnącym zagrożeniem epidemicznym oraz nowymi obostrzeniami w związku z COVID-19, sprawdzamy czym różnią się maseczki ochronne na twarz, jakie są ich rodzaje i czy każda z nich skutecznie ochroni nas przed wirusami. Przedstawiamy także na co zwracać uwagę podczas zakupu maseczek ochronnych oraz jak dezynfekować maseczki wielorazowe. Zagrożenie zarażenia koronawirusem nadal rośnie, a w związku z tym pojawiają się nowe zasady i ograniczenia. Od przyszłego czwartku (tj. r.) do odwołania ma zacząć działać nowe obostrzenie - obowiązek zasłaniania ust i nosa w miejscach publicznych; na ulicy, podczas ruchu pieszego, w urzędach, sklepach, miejscach świadczenia usług i zakładach pracy. Warto zatroszczyć się o swoje zdrowie i przestrzegać wszelkich zaleceń związanych z ochroną przed wirusem. Ograniczajmy do minimum wychodzenie z domu, a jeśli jest taka konieczność odpowiednio się do tego przygotujmy. Jednym ze sposobów jest noszenie maseczek ochronnych - jednorazowych lub wielokrotnego użytku, które zapobiegają zakażeniom. Efekt ochrony jest różny w zależności od typu oraz rodzaju danej maseczki. Przede wszystkim musimy wiedzieć, że istnieje podział na maseczki ochronne filtrujące i maseczki chirurgiczne z filtrami BFE (chroniące wyłącznie przed bakteriami). Istnieją różne klasy maseczek oraz stopnie ochrony, zgodnie z normami europejskimi (EN). Warto zapoznać się z poszczególnymi rozróżnieniami, aby odpowiednio zabezpieczyć się przed zarazkami. Obecnie maseczki ochronne możemy kupić głównie przez internet, to zresztą najbezpieczniejsza forma robienia zakupów w danej sytuacji. Odpowiedź na to, gdzie najlepiej kupować maseczki w przystępnych cenach znajdziecie TUTAJ. Zobacz również:"Najwygodniejsza maseczka na świecie" za... 120 dolarów? Źródło: MASECZKI OCHRONNE/PÓŁMASKI Maski ochronne, inaczej zwane półmaskami, chronią głównie przed zanieczyszczeniami - dymem, pyłem czy aerozolem. Do tego typu masek możemy zaliczyć maski antysmogowe czy maseczki przeciwpyłowe, które powinny spełniać odpowiednie normy EN (149:2001) i posiadać oznakowanie CE. Mogą być wielokrotnego użytku (symbol R) lub jednorazowe (symbol NR). Półmaski ochronne dzielą się na trzy klasy skuteczności filtracyjnej: FFP1 – zatrzymują około 80% cząstek zawieszonych w powietrzu, które są mniejsze niż 2 mikrometry. Używa się ich głównie w przemyśle budowlanym czy spożywczym. Stanowią ochronę przed nietoksycznymi pyłami, których wdychanie może podrażniać drogi – zatrzymują około 94% cząstek, mniejszych niż 0,5 mikrometra. Stosowane są na przykład w przemyśle metalowym lub w górnictwie. Chronią przed stałymi i płynnymi pyłami, dymem i cząsteczkami aerozolu, a także cząsteczkami – zatrzymują około 99,95% cząstek, które są mniejsze niż 0,5 mikrometra. Sprawdzają się w przemyśle chemicznym. Stanowią ochronę zarówno przed dymem i aerozolem, jak i przed wirusami, bakteriami oraz zarodnikami grzybów. Więcej szczegółów znajdziecie tutaj. Zatem, im wyższa numeracja, tym wyższy poziom zabezpieczenia przed zakażeniem. Aby działanie maski było efektywne, musi być ona noszona we właściwy sposób i z zachowaniem higieny. Główną funkcją maseczek filtrujących jest oczyszczenie wdychanego powietrza i ochrona tego, kto je nosi. Aby uchronić się przed koronawirusem najlepiej korzystać z masek, które spełniają odpowiednie normy, posiadają certyfikat CE i charakteryzują się wysokim stopniem ochrony, w tym przypadku najbardziej skuteczna będą te z filtrami klasy FFP3. MASECZKI CHIRURGICZNE Maseczki chirurgiczne (medyczne, higieniczne) przeznaczone są przede wszystkim do względów medycznych. Ich funkcją jest ograniczenie płynów i aerozoli, wydostających się z oddechem, kaszlem lub katarem. Zatem maska chirurgiczna powinna być noszona przez osobę chorą, zabezpieczając w ten sposób innych przed zarażeniem. Tego typu produkty również powinny spełniać określone normy (EN 14683) i posiadać oznaczenie CE. Należy zaznaczyć, że standardowe maski medyczne posiadają skuteczność filtracji bakteryjnej (współczynnik BFE), która dzieli się na następujące klasy: Typ I, Typ IR, Typ II, Typ IIR. Największą ochronę zapewniają maski chirurgiczne jednorazowe typu II, które charakteryzują się trzema warstwami włókniny polipropylenowej i stopniem filtracji BFE = 98%. Maski chirurgiczne typu IIR są dodatkowo odporne na przesiąkanie krwi lub innych substancji płynnych. Ten rodzaj zabezpieczeń jest stosowany przede wszystkim przez personel medyczny, na salach operacyjnych. Maska chirurgiczna chroni przed zakażeniami bakteryjnymi i zanieczyszczeniami, które mogą dostać się do dróg oddechowych. Czym charakteryzuje się maseczka antywirusowa? Aby w pełni zabezpieczyć się przed wirusem, należy zadbać o odpowiedni rodzaj maseczki ochronnej. Specjalistyczne i profesjonalne maseczki antywirusowe wykonane są ze specjalnych materiałów, zazwyczaj z kilku warstw włókniny, w tym włókniny poliestrowej i polipropylenowej. Posiadają zawór wydechowy i uszczelniacz nosowy oraz możliwość wymiany filtrów. Oprócz tego, muszą łatwo dopasować się do twarzy, aby zapewniać całkowitą szczelność. Obecnie produkowane są w różnych wzorach i kolorach, także z przeznaczeniem dla dzieci. Dlatego podczas szukania maseczek w internecie, zwracajmy dokładną uwagę na treści poszczególnych ofert, szczególnie w dobie koronawirusa, gdzie zainteresowanie maseczkami ochronnymi jest ogromne, a ich koszt poszedł wysoko w górę. Często możemy trafić na fałszywe lub mylne opisy produktów. Przed zakupem warto sprawdzić, czy dana maseczka spełnia odpowiednie wymagania i posiada właściwy stopień ochrony. Maseczki jednorazowe i wielorazowe Maseczki ochronne powinny posiadać odpowiednie oznaczenia. Dla jednorazowych jest to NR, natomiast R - dla masek wielokrotnego użytku. Czas noszenia poszczególnych masek zależy od ich rodzaju oraz stopnia używania. Maseczki chirurgiczne, o których była mowa, są przeznaczone do jednorazowego użytku i zachowują swoją skuteczność przez krótki okres, dlatego należy je regularnie wymieniać oraz poddawać utylizacji. Jak wynika z przeprowadzonych badań, maseczki wielorazowe o wysokiej skuteczności filtrującej posiadają dobry poziom ochrony nawet po 11 dniach intensywnego użytkowania. Więcej na ten temat znajdziecie tutaj. Źródło: Smart Air Dezynfekcja maseczki wielorazowej Aby działanie maseczki wielokrotnego użytku było w pełni bezpieczne i skuteczne, należy ją odpowiednio dezynfekować po każdym użyciu. Wiele osób myśli, że najlepszym sposobem będzie użycie alkoholu w celu dezynfekcji, niestety może on tylko zniszczyć włókna, z których zbudowana jest maseczka i obniżyć jej skuteczność filtracyjną. Podobnie w przypadku prania maseczek - używanie detergentów także może negatywnie wpłynąć na działanie maseczki antywirusowej. Dobrym sposobem jest dezynfekcja maseczki gorącą parą, zastosowanie światła UV lub sterylizacja w specjalnych urządzeniach. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku także w pewnym stopniu obniża się bariera ochronna. Jeśli posiadamy zamienną maseczkę, użytą możemy po prostu odłożyć na kilka dni (przynajmniej 72h) w suchym miejscu, w ten sposób istnieje szansa, że wirus zginie samoistnie. Oprócz tego należy pamiętać o regularnej wymianie filtra w masce. Źródło: Smart Air Zalecenia WHO Należy jednak pamiętać, że samo noszenie maseczek ochronnych jest niewystarczające, aby zabezpieczyć się przed zarażeniem. Istotne jest dostosowanie się także do innych zaleceń oraz ograniczeń związanych z rozprzestrzenianiem się koronawirusa, które wytyczane są przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Szczegółowe informacje znajdziecie na oficjalnej stronie WHO. Masek należy używać racjonalnie i właściwie, aby nie marnować cennych i potrzebnych zasobów. WHO radzi: Jeśli jesteś zdrowy, noś maskę tylko wtedy, gdy opiekujesz się osobą z podejrzeniem infekcji COVID-19Noś maskę, jeśli kaszlesz lub są skuteczne tylko wtedy, gdy są stosowane w połączeniu z częstym czyszczeniem rąk, za pomocą środków na bazie alkoholu lub mydła i nosisz maskę, musisz wiedzieć, jak jej używać i odpowiednio ją zutylizować: - Przed nałożeniem maski umyj ręce. - Zakryj usta i nos i upewnij się, że między twarzą a maską nie ma żadnych przerw. - Unikaj dotykania maski podczas jej używania; jeśli to zrobisz, umyj ręce. - Wymień maskę na nową, gdy tylko będzie wilgotna i nie używaj ponownie masek jednorazowych. - Aby usunąć maskę: zdejmuj ją od tyłu (nie dotykaj przodu maski); wyrzuć do zamkniętego pojemnika; oczyść ręce za pomocą środków dezynfekujących lub wody i mydła. Źródła: Wikipedia, strona WHO . 461 174 336 222 403 448 364 289

czy maseczka chirurgiczna chroni przed zarazkami